امکان عدول و تغییر از مرجع تقلیدی که قبلا انتخاب کرده و انتخاب مرجع تقلید دیگر اگر بخواهد بعد از عمل، به فتوای مجتهد دیگر عمل کند در این صورت حکم رجوع و عدول را پیدا می کند. بدیهی است که عدول در تقلید و تغییر دادن مرجع تقلید اگر یقین و علم پیدا کند که آن مرجع دیگر اعلم است؛ لازم است اما در صورت علم به تساوی آیا باز عدول جایز است یا نه؟

عدول از مرجع تقلید مساوی به مساوی

متن سوال:

آیا عدول از مجتهد حیّ مساوی به حیّ مساوی دیگر بعد از تحقق تقلید جایز است؟

موضوع: عدول از مجتهد مساوی به مساوی

پاسخ (امام خمینی (رحمه الله علیه))

بلی می­تواند.تحریرالوسیله، ج۱، ص۴ استفتاء شفاهی از دفتر معظم له

پاسخ (آیت الله بهجت (رحمه الله علیه))

در صورت تساوی دو مجتهد در اعلمیّت و اورعیّت، در جمیع مسائل یا در بعض مسائل که ارتباط با هم ندارند، جایز است.وسیله النجاه، ۱۴۲۳ه.ق، ج۱، ص۹،‌ با استفاده از م ۴ توضیح المسائل، ۱۳۸۱، ص۹، با استفاده از م۶،

پاسخ (آیت الله تبریزی (رحمه الله علیه))

در مسائلی که یاد گرفته، به غیر نمی تواند رجوع بکند.منهاج الصالحین، ۱۴۲۶ ه.ق، ج۱، ص ۷، م ۱۴

استفتائات جدید، ۱۳۸۳، ج۱، ص۱۰، س۱۱

پاسخ (آیت الله خامنه ای (دام ظله العالی))

بنابر احتیاط واجب جایز نیست.اجوبه الاستفتائات،۱۳۸۷، ص۶، س ۳۱

پاسخ (آیت الله خویی (رحمه الله علیه))

جایز نیست.العروه الوثقی مع تعلیقه،۱۴۲۱ه.ق، ج۱، ص ۱۸، م۱۱ منهاج الصالحین،۱۴۱۰ه.ق، ج۱، ص۷، م۱۴

پاسخ (آیت الله سیستانی (دام ظله العالی))

اگر از هر جهت مساوی باشند رجوع اشکال ندارد، زیرا در صورت تساوی دو مجتهد مکلّف می تواند عملش را طبق فتوای یکی از آن دو انجام دهد مگر در مواردی مانند قصر و اتمام که باید احتیاط کند. (جمع بخواند)منهاج الصالحین،۱۴۲۷ه.ق، ج۱، ص۱۰، با استفاده از م۸ العروه الوثقی مع تعلیقه، ۱۴۲۵ه.ق، ج۱، ص۱۲،م۱۳ و استفتاء‌ شفاهی ازدفتر معظم له

پاسخ (آیت الله شبیری (دام ظله العالی))

جایز نیست.المسائل الشرعیه،۱۴۲۸ه.ق، ص۹، م۸ توضیح المسائل، ۱۳۸۴، ج۱، ص۸، م۹

پاسخ (آیت الله صافی (دام ظله العالی))

احوط (احتیاط واجب) در خصوص مسائلی که یاد گرفته ترک عدول به مساوی است.هدایه العباد، ۱۴۱۶ه.ق، ج۱، ص۵،م۴ جامع الاحکام،۱۳۸۵، ج۱، ص۱۳، س۱۸

پاسخ (آیت الله فاضل لنکرانی (رحمه الله علیه))

جایز است.توضیح المسائل، ۱۳۸۴، ص۷، م۱۳‌ الاحکام الواضحه،۱۴۲۴ ه.ق ص۷، م۱۵

پاسخ (آیت الله گلپایگانی (رحمه الله علیه))

در مسائلی که یاد گرفته ولو عمل نکرده، احوط (احتیاط واجب)‌ ترک عدول است.هدایهالعباد،۱۴۱۳ه.ق، ج۱، ص۷، م۴ مجمع المسائل،۱۴۱۱ه.ق، ج۱، ص۱۸، س۴

پاسخ (آیت الله مکارم شیرازی (دام ظله العالی))

بنابر احتیاط واجب جایز نیست.توضیح المسائل، ۱۳۸۶، ص۲۲، م۱۶

پاسخ (آیت الله نوری همدانی (دام ظله العالی))

در مسائلی که عمل نکرده است، اشکال ندارد.هزار و یک مسأله فقهی،۱۳۸۳، ج۲، ص۸، س۱۴

پاسخ (آیت الله وحید خراسانی (دام ظله العالی))

جایز نیست.منهاج الصالحین، ۱۳۸۶، ج۲، ص۱۲، م۱۴

جمع بندی حکم تغییر مرجع تقلید

بنابراین در صورتی که یقین داشته باشیم مرجع تقلید دیگر از مرجع تقلید ما اعلم است یعنی عالم تر است واجب است که مرجع تقلید خود را تغییر دهیم. ولی در صورت مساوی بودن بین مراجع تقلید اختلاف است که باید به نظر مرجع تقلید خود عمل کنید.

منبع: پاسخکده