به مناسبت سالروز تولد حضرت علی داستانی جالب را در مورد ایشان برایتان نقل می کنیم که بسیار جالب و شنیدنی است. (بیشتر…)

[ ادامه ]

واژه «کفر»، از نظر لغت شناسان عرب یک معنای کلی دارد و آن «پوشاندن» است. (بیشتر…)

[ ادامه ]

پرسش: آیا لجبازی گناه است؟ لطفا از نظر قرآن و و روایات بیان کنید.

(بیشتر…)

[ ادامه ]

اعجاز و کرامات به اذن خداوند حکیم از نشانه های ائمه معصومین (علیهم السلام) است. (بیشتر…)

[ ادامه ]

بدهی های میت؛ پرداخت بدهی و دیون میت بر عهده کیست؟

(بیشتر…)

[ ادامه ]

متن سوال:

حکم افتادن قرآن از دست چیست؟ افتادن عمداً و سهواً قرآن بر زمین چه حکمی دارد؟ (بیشتر…)

[ ادامه ]

از نظر شرعی شکستن توبه خود گناه دیگر و بعد شکستن توبه و انجام مجدد گناه واجب فوری است از کاری کرده ایم باید پشیمان شویم و توبه کنیم. (بیشتر…)

[ ادامه ]

پاسخ:

در مورد این که کمال انسان چیست، دیدگاه‌هایی متفاوتی وجود دارد، اما آن چه از آیات و روایات استفاده می‌شود،‌کمال انسان در تقرب به خداوند است.(۱) بنابراین راه رسیدن به کمال نیز اعمال و رفتارهایی است که انسان را به خداوند نزدیک می‌کند. به هر میزانی که انسان بتواند خود را به خدا نزدیک کند، به همان اندازه از کمال بهره‌مند خواهد شد.

 

راههای رسیدن به کمال

۱- ایمان:

ایمان به خدااولین چیزی که باعث می‌شود انسان در سیر تکاملی خود به سوی کمال نهایی‌اش یعنی قرب خدای متعال گام بردارد، ‌ایمان است. ایمان روح تمامی اعمال و رفتار شایسته انسان می‌باشد و بدون ایمان نمی‌توان به سوی کمال حرکت نمود.

باید توجه داشت که ایمان دارای مراتب است. و برخورداری از مراتب بالاتر، ظرفیت وجودی انسان را بالا می‌برد و او را قرین کمال برتر و عالی‌تر می‌کند.

افرادی که در مراحل آغازین ایمان قرار دارند و هنوز توان و اراده کافی برای مقاومت در برابر تمایلات و تن دادن به همه لوازم ایمان ندارند، ممکن است اسیر نفس گردند و به لغزش و انحراف و گناه آلوده گردند.

بنابراین چنین افرادی باید سعی کنند که ایمان خویش را از طریق مطالعه و شناخت در مورد خداوند، جهان و نظام آفرینش، و… افزایش دهند. هر اندازه درخت ایمان در وجود انسان بارور شود به همان اندازه به کمال خود نزدیک می‌شود.

 

 

۲- تقوا:

رعایت تقوا و دوری از گناه تقوا عبارت است از نگهداری نفس از آن چه انسان را به گناه و انحرافات اخلاقی می‌کشاند. انسانی که می‌خواهد به کمال نایل شود، لازم است از اموری که با هدف او مغایرت دارد، دوری کند.

و یگانه عامل پاسدار که در همه موقعیت‌ها و شرایط زندگی می‌تواند راهگشا باشد و فرد را از گناه مصون نگه دارد، عامل تقوا است. و از همین جهت است که در آیات و روایات به تقوا سفارش شده است.(۲)

 

 

۳- دلبسته نبودن به دنیا:

قطع دلبستگی نسبت به دنیابرای سیدن به کمال سعی شود تعلق خاطر و دلبستگی به دنیا و مادیات از بین برود و روحیه بی‌اعتنایی به دنیا را در وجود خود پرورش داد این توجه لازم است که دلبستگی به مادیات، انسان را از مسیر کمال و سعادت منحرف می‌سازد و روحیه معنویت و کمال جویی را از انسان می‌گیرد لذا در روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده است: «رأس کل خطیئهٍ حبُّ الدنیا»(۳) دنیا دوستی ریشه تمام گناهان و عامل اصلی سقوط اخلاقی است.

 

 

۴- ذکر و یاد خدا:

ذکر و یاد خداوندیکی دیگر از عواملی که در رسیدن به کمال و معنویت نقش دارند، ذکر و یاد خداوند است. خداوند درباره ذکر می‌گوید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً. ای کسانی که ایمان آورده‌اید ذکر خدای را بسیار بگویید.(۴)
ذکر خدا عبادتی بزرگ و یکی از مهمترین راههای خودسازی و دوری از گناه و نیز وسیله رسیدن به کمال محسوب می‌شود. و مراد از ذکر در این گونه موارد هم توجه قلبی و هم ذکر لفظی، می‌باشد.

 

 

۵- انجام اعمال شایسته

انجام اعمال شایسته بعد از حصول ایمان و معرفت و تقویت روحیه تقوا باید در عمل صالح و انجام وظیفه تلاش و جدیت نمود. زیرا به وسیله عمل صالح ایمان و معرفت کامل تر می‌شود و تقوا و یقین نمود عینی به خود می‌گیرد.

خداوند می‌فرماید: الیه یصعد الکلم الطیّب و العمل الصالح یرفعه(۵). کلمه نیکوی توحید به سوی خدا بالا می‌رود و عمل صالح او را بالا می‌برد.
اهل معرفت برای رسیدن به کمال و دوری از گناه انجام امور زیرا را توصیه نموده‌اند:
الف. توبه به قصد توبه غسل کن ودر آن حال گناهان خود را در نظر بگیر و به خداوند متعال عرض کن: پروردگارا! به سوی تو آمدم و از گناهان توبه کردم و تصمیم دارم بعد از این مرتکب گناه نشوم، و چنان چه بدنم را با آب شستشو می‌دهم، قلب و نفسم را نیز از اخلاق زشت و گناهان پاک می‌سازم.

ب. حضور خود را در محضر خدا ببین و سعی کن در همه حال به یاد خدا باشی و هیچ گاه از توجه به او غافل نباش.
ج. تهذیب نفس با تهذیب نفس و تصفیه باطن می‌توان خود را برای رسیدن به کمال و قرب الهی آماده کرد.
د. دوری از پرخوری از پرخوری و شکم پرستی اجتناب کن.
ر. طهارت همیشه با طهارت و با وضو باش.
س. ذکر
ذکر «یا حیّ یا قیّوم یا من لا اله الّا انت» را ورد زبان خود قرار ده و در مواقع فراغت آن را با حضور قلب بخوان. در شبانه روز ساعتی را تعیین کن و ذکر «یا غنی یا مغنی» را با توجه و حضور قلب بسیار تکرار کن.

ش. تلاوت قرآنهر روز با حضور قلب مقداری قرآن بخوان و در معانی آیات تدبّر نما.
در پایان لازم به یادآوری است که اگر در آغاز امر توان و همت انجام همه این اعمال نیست، می‌توان از مقدار کم شروع کرد و تدریجاً به آن افزود. رعایت مسائل یاد شده و نیز دستور العمل‌های مذکور می‌تواند زمینه رسیدن به کمال و معنویت و دوری از گناه را برای فرد فراهم سازد.

 

---

 

پاورقی:

۱. برای مطالعه بیشتر ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، به سوی خودسازی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ اول، ۱۳۸۰، ص ۲۳ ـ ۵۷.
۲. خداوند می‌فرماید: «لباس التقوی ذلک خیرٌ» اعراف:۲۶.
۳. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۳.
۴. احزاب:۴۱.
۵. فاطر:۱۰.

منبع: پاسخکده

[ ادامه ]

شرط دوستی با افرادی که نماز نمی خوانند:

خداوند در رابطه با دوستان خوب که برادران دینی ما به حساب می آیند می فرماید:«فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکاهَ فَإِخْوانُکُمْ فِی الدِّینِ وَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ»[۱]؛

«اگر توبه کردند و نماز بر پا داشتند و زکات پرداختند، در این صورت برادران دینى شمایند. و ما آیات خود را براى گروهى که مى ‏دانند (و مى‏ اندیشند)، به تفصیل بیان مى ‏کنیم.»
در این جا شرط دوستی و برادر دینی بودن زکات دادن و نماز خواندن شمرده شده است و اگر می خواهید ببینید که شخصی بدرد دوستی می خورد یا نه، ببینید که آیا واجباتش، از جمله نمازش را بجا می آورد یا نه؟
و هم چنین در سوره الکهف آیه ۲۸ در رابطه با دوستان خوب می فرماید:«وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداهِ وَ الْعَشِیِّ یُریدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَیْناکَ عَنْهُمْ تُریدُ زینَهَ الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أَمْرُهُ فُرُطاً»[۲]

«با کسانى باش که پروردگار خود را صبح و عصر مى‏ خوانند، و تنها رضاى او را مى‏ طلبند! و هرگز به خاطر زیورهاى دنیا، چشمان خود را از آن ها بر مگیر! و از کسانى که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن! همان ها که از هواى نفس پیروى کردند، و کارهایشان افراطى است.»
در این جا نیز خداوند دوست خوب را کسی معرفی می کند که به یاد خدا باشد و به ذکر خداوند و نماز مشغول باشد.
در روایات نیز یکی از مهم ترین ملاک های انتخاب دوست و هم نشین را نماز قرار داده است.
امام صادق علیه السّلام در این باره فرموده:«اخْتَبِرُوا إِخْوَانَکُمْ بِخَصْلَتَیْنِ فَإِنْ کَانَتَا فِیهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَهٍ عَلَى الصَّلَوَاتِ فِی مَوَاقِیتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِی الْعُسْرِ وَ الْیُسْر»[۳]؛«برادران خود را با دو خصلت آزمایش کنید پس اگر آن دو خصلت در آن ها بود خوب است، و گر نه دور شوید، دور شوید، دور شوید: مواظبت او بر نمازهایش در اوقات آن، نیکى به برادران در سختى و گشایش.»
گفتید کسی که نماز نمی خواند جزء دوستان شما می باشد، اگر می دانید و یا احتمال می دهید که ارتباط با او ممکن است ایشان را به نماز بکشاند و یا اثرات خوبی بگذارد، با او ارتباط سازنده داشته باشید به این معنا که به اصلاح زیر بناهای فکری وی پرداخته و به مرور او را به خواندن نماز ارشاد نمایید و البته مراقب باشید که در اعتقادات و خلقیّات شما اثر منفی نگذارد.

زیرا در این صورت یعنی در صورت تاثیر او در شما، ادامه این ارتباط صحیح نبوده و شرعاً جایز نیست.

بنابراین اگر احتمال مى‏ دهید که نتیجه معکوس باشد رابطه دوستانه خود را قطع کنید گرچه در برخوردها با او گرم بوده و به او محبت نمایید.

ادامه دوستی با افراد بی نماز که توجّهی به خدا و دین ندارند و تاثیر پذیر هم نیستند، ممکن است در شما تاثیر منفی بگذارد و کم کم شما هم حس کنید که توجّهتان به نماز و خداوند کم شده است.

[ ادامه ]

شادی، شرایط و آدابی دارد که ذیلًا به برخی از آنها اشاره می نماییم:

 

شرایط و آداب شادی چیست؟

۱- گناه و معصیت نباشد

باید مجالس شادی، همراه با گناه و معصیت نباشد؛ چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند:

لا تَسْخَطُوا اللّهَ بِرضی احَدٍ مِنْ خَلْقِه ولا تَتَقَرَّبُوا الَی النّاسِ بِتَباعُدٍ مِنَ اللّهِ[۱]

خداوند را به غضب در نیاورید به خاطر رضایت و خشنودی احدی از مردم و نزدیک نشوید به مردم به وسیله دوری از خدا.

امام صادق علیه السلام فرمود:

لَا ینْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یجْلِسَ مَجْلِساً یعْصَی اللَّهُ فِیهِ وَ لَا یقْدِرُ عَلَی تَغْییرِه[۲]

سزاوار نیست برای مؤمن در مجلسی بنشیند که معصیت خدا در آن می شود و نمی تواند جوّ مجلس را عوض کند.

متأسفانه گاهی شادی ها آنچنان همراه با گناه است که گویی شادی مترادف با گناه است.

 

 

۲- همراه با اذیت و آزار نباشد

یکی از شرایط شادی وتفریح این است که با مزاحمت و آزار دیگران همراه نباشد، متأسّفانه امروزه، بسیاری از شادی ها همراه با اذیت و آزار دیگران است؛ مانند بلند کردن صدای موسیقی و آهنگ های مبتذل، مزاحمت های تلفنی، انفجارهای تفریحی در شب های شادی و. . . پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

مَنْ آذَی مُؤْمِنا فَقَدْ آذانی[۳]

کسی که مؤمنی را آزار دهد، مرا آزار داده است.

«هشام بن سالم» می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود: خداوند می فرماید:

لِیأْذَنْ بِحَرْبٍ مِنِّی مَنْ آذَی عَبْدِی الْمُؤْمِن[۴]

آن کس که بنده مؤمن مرا بیازارد، با من اعلان جنگ می دهد.

امام علی علیه السلام فرمود:

الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَ یدِهِ إِلَّا بِالْحَق[۵]

مسلمان کسی است که مسلمانان از دست و زبانش در آسایش باشند مگر جایی که باید (به حق) برخورد کند (مانند امر به معروف و نهی از منکر).

 

 

۳- لهو نباشد

در آیین اسلام، سرگرمی های زیانبار و همه عوامل بازدارنده از پیشرفت های معنوی، ممنوع است. «موسیقی و غنا» یکی از سرگرمی های زیانبار است که آدمی را از توجه به خدا و آخرت بازمی دارد.

استعمارگران با تمام نیرو می کوشند در قلمرو نفوذ خود، جامعه را به غفلت و بی خبری بکشانند تا دیگر کسی به فکر مسایل حیاتی و واقعیت های زندگی نباشد، بدین منظور، تلاش می کنند از عواملی که انسان را در هاله ای از غفلت و بی خبری می کشاند، استفاده نمایند، مانند مشروبات الکلی، فحشا، قمار، آزادی جنسی و بی بند باری، رقص، موسیقی و. . .

شگفت آور این است که برخی، موسیقی را غذای روح می پندارند و برای گریز از رنج ها و فراموش کردن ناراحتی های خود به آن پناه می برند!

در حالی که موسیقی، اثری همچون الکل و افیون در روح و روان انسان دارد؛ یعنی با رخوتی که در اعصاب ایجاد می کند، موجب می شود که انسان موقّتا از واقعیت های زندگی فاصله بگیرد و اگر این خاصیت دلیل آن است که موسیقی را غذای روح بدانیم، الکل و هروئین شایستگی بیشتری دارند که غذای روح نامیده شوند.

موسیقی، لذّت و تخدیر آنی و زودگذر دارد ولی بدبختی ها و نابسامانی های بسیاری را درپی دارد و مهم ترین زیانش این است که شنونده را از خدا بی خبر می سازد.

تحقیقات جامعه شناسان این نتیجه را به دست آورده است که موسیقی، موجب بیماری های بسیاری؛ مانند حمله های عصبی، ضعف اعصاب، بیماری های روانی و قلبی، زخم معده و. . . می شود. [۶]

یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام خدمت آن حضرت رسید و سؤال کرد: من همسایگانی دارم که آنها کنیزان خواننده دارند، می خوانند و می نوازند و گاهی من دستشویی می روم، صدای غنا و موسیقی آنها به گوش می رسد و من نشستن خود را طول می دهم تا نغمه های آنان را بشنوم! آیا مانعی دارد؟

حضرت فرمود: «دیگر چنین مکن».

او گفت: به خدا قسم من در مجلس موسیقی آنان شرکت نمی کنم بلکه فقط گاهی از خانه خودم به آن گوش می کنم!

حضرت فرمود: آیا کلام خدا را در قرآن کریم نشنیده ای که می فرماید:

. . . إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کلُّ أُولئِک کانَ عَنْهُ مَسْؤُلًا[۷]

(در پیشگاه خداوند) گوش، چشم و دل ها همه مسؤول هستند.

آن مرد گفت: گویا من تا به حال این آیه را از کسی نشنیده بودم الان متوجه شدم و دیگر چنین کاری انجام نمی دهم.

سپس حضرت فرمود: «در چه حال بدی بودی اگر در این حال از دنیا می رفتی. »[۸]

نقل شده است که حضرت علی علیه السلام دید مردی «طنبور»[۹] می زند، حضرت او را از این کار بازداشت و فرمود: «آیا می دانی طنبور هنگامی که به صدا در می آید، چه می گوید؟ او عرض کرد: وصی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم داناتر است.

حضرت فرمود: طنبور هنگام نواختنش می گوید:

سَتَنْدِمَ سَتَنْدِمْ ایا صاحِبی

سَتَدْخُلُ جَهَنَّمَ ایا ضارِبی [۱۰]

به زودی پشیمان می شوی، به زودی پشیمان می شوی ای صاحب من! به زودی داخل دوزخ می گردی ای نوازنده من!

گزیده ای از احکام موسیقی

– شنیدن و نواختن موسیقی مطرب، حرام است.[۱۱]

– آموزش موسیقی مطرب، جایز نیست.[۱۲]

– خرید و فروش ابزار موسیقی، در صورتی که این آلات و ابزار مختصّ به لهو باشد جایز نیست.[۱۳]

– استفاده از آهنگ هایی که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام است و فرقی بین موسیقی سنّتی و نوین و فرح انگیز و غیر آن نیست.[۱۴]

– در حرمت موسیقی فرقی بین مراسم عروسی و غیر آن نیست.[۱۵]

 

 

۴- میانه روی در غم و شادی

در زندگی انسان، هم غم لازم است و هم شادی و هر دو از نیازهای روح هستند؛ و باید هر کدام به مقدار لازم وجود داشته باشد زیرا اگر سراسر زندگی انسان، مملوّ از غم و ناراحتی باشد، روح انسان فرسوده می شود و آسیب می بیند، همچنین اگر تمام زندگی انسان پر از شادی و خوشی باشد، منشأ غفلت و دوری از خداوند می گردد.

پس شادی ها باید به حدی نرسد که انسان را از سوز و همدردی جدا کند و همچنین غصّه ها و اندوه ها نیز نباید به حدّی باشد که مایه افسردگی روح و یأس و دلسردی گردد.

بعضی تصور می کنند که زندگی فقط شادی است در حالی که حزن و غم نیز لازمه زندگی می باشد. و بعضی نیز فکر می کنند زندگی، فقط غم، درد و مصیبت است، در حالی که انسان به شادی و نشاط هم نیاز دارد.

افراط و تفریط در غم و شادی، نشانه نوعی بیماری روحی است و تعادل در غم و شادی، نشانه «سلامت روح» است.

انسان باید نه مجسمه غم باشد و نه آن چنان بی درد و بی احساس باشد که نسبت به غم و دردهای دیگران بی تفاوت و بی خیال گردد؛ چنانچه حاکمان هوسران و پادشاهان خوش گذران در دربار خود، با استفاده از افراد بی شخصیتی به عنوان «دلقک، تلخک و ملیجک» به تحقیر و استهزای دیگران می پرداختند تا ساعاتی را در غفلت و بی خبری و شادی های مستانه بگذرانند.

امّا مردان الهی و وارسته، در عین حال که محزونند، شادند و در عین حال که شادند، در دل محزون هستند.

امام علی علیه السلام فرمود:

پارسایان در سختی ها چنانند که گویی در آسایش و راحتی فرود آمده اند، آنها با سختی ها و بلاها همان اندازه انس دارند که با راحتی ها.[۱۶]

بینش مادی گرایان این است که تمام شادی ها و لذت ها ارزش است و شادی منفی وجود ندارد، در چنین بینشی حتی شادی به قیمت زیان به دیگران و خلاف قانون هم باشد، سهل انگاری می شود.

 

---

 

پی نوشت ها:
[۱] . وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۴۲۲.

[۲] . همان، ص ۵۰۳.

[۳] . بحارالانوار، ج ۶۷، ص ۷۲؛ نهج الفصاحه، حدیث ۳۰۳۷.

[۴] . وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۵۸۷.

[۵] . نهج البلاغه فیض الاسلام، خطبه ۱۶۶.

[۶] . تأثیر موسیقى بر روان و اعصاب، ص ۴۱؛ موسیقى از نظر دین و دانش، ص ۱۶.

[۷] . اسراء/ ۳۶.

[۸] . بحارالانوار، ج ۷۹، ص ۲۴۶ چاپ ایران.

[۹] . نوعى آلت موسیقى است.

[۱۰] . المخازن، ج ۱، ص ۳۱۱.

[۱۱] . استفتائات امام خمینى، ج ۲، ص ۱۱، س ۲۵.

[۱۲] . همان، س ۲۶.

[۱۳] . همان، ص ۲۵، س ۱۲.

[۱۴] . استفتائات آیت اللّه مکارم شیرازى، چ ۱، ص ۱۴۴.

[۱۵] . همان، ص ۱۴۷.

[۱۶] . نهج البلاغه فیض الاسلام، خطبه ۱۹۲.

منبع: پاسخکده برگرفته از پایگاه حوزه نت

[ ادامه ]

ائمه علیهم‌السلام مانند پیامبران الهی برای اثبات حقانیت خویش، دستگیری از نیازمندان و یا قدرت نمایی به دشمنان از معجزه استفاده می‌کردند. برخی از این کرامت‌ها و معجزات در تاریخ ثبت شده و به دست ما رسیده است. (بیشتر…)

[ ادامه ]

در این پست میخواهیم در مورد بسته شدن بخت دختران در ازدواج و عوامل آن را بررسی کنیم و اینکه آیا بسته شدن بخت حقیقت و واقعیت دارد یا نه و همجنین نظر مراجع عظام تقلید را خدمت شما ارائه میدهیم پس با ما همراه باشید: (بیشتر…)

[ ادامه ]

پرسش:

ترتیب سوره های قرآن بر چه اساسی است؟ چرا تدوین قرآن کریم بر اساس ترتیب نزول وحی نیست؟

 

 

پاسخ:

درباره ترتیب فعلی قرآن کریم ، از دو جنبه ترتیب آیات و ترتیب سوره ها بحث می کنیم :

الف .

ترتیب آیات جمع آوری آیات قرآن در هر سوره ، به ترتیبی که هم اکنون در دست ماست ، غالباً به ترتیب نزول آن ها انجام گرفته است .

هر سوره ، با «بسم الله الرحمن الرحیم » آغاز و آیات آن ، یکی پس از دیگری به تدریج نازل و به ترتیب نزول ، ضبط می شده است تا «بسم الله» دیگری نازل می شده که نشانه پایان سوره و آغاز سوره دیگر بوده است .

به این ترتیب ، آیه های هر سوره به ترتیب نزول آن ها در عهد پیامبراکرم (ص ) مرتب شده که آن را «ترتیب طبیعی» می نامیم . اکثر قریب به اتفاق آیات در قرآن کنونی ، بر همین اساس ترتیب یافته است ; امّا در برخی سوره ها ترتیب نزول آیات آن مراعات نشده و علتش دستور خاص پیامبر(ص ) بوده است .

ایشان گاهی امر می کرده اند که آیه ای در محلی از سوره ای که قبلا کامل شده بود ، ضبط شود .

بی تردید حضرتش با فرمان خدای متعال ، به ضبط آن در محل مورد نظر امر می کرده اند; مثلا: روایت شده که آخرین آیه نازل شده به اشاره جبریل که بین دو آیه ربا و دَیْن ضبط شده ، آیه : «واتقوا یوماً ترجعون فیه إلی الله»(بقره ، ۲۸۱) بوده است .۱

 

 

ب .

ترتیب سوره ها در این باره ، بین پژوهشگران اختلاف است .

برخی مانند: آیت الله خویی ، حسن زاده آملی ، سیدمرتضی ، امین الاسلام طبرسی و.. . معتقدند که سوره های قرآن کریم به وسیله پیامبر(ص ) به ترتیب فعلی جمع آوری شده و یکی از حکمت های آن ، ارتباط خاصی است که بین انتهای هر سوره با ابتدای سوره بعد وجود دارد .

دانشمندانی مثل : علامه طباطبایی ، آیت الله معرفت ، سیوطی و.. . بر این باورند که قرآن مجید ، پس از رحلت پیامبراکرم (ص ) جمع آوری شده و می گویند: چون به سوره حمد ، فاتحه الکتاب گفته می شد و این نام در زمان پیامبر مشهور بود ، اصحاب پیامبر سوره حمد را در ابتدای قرآن و سپس سایر سوره ها را تقریباً به ترتیب بزرگی سوره ها تنظیم کردند .

دلیل دیگر این است که با درگذشت حافظان قرآن در آن زمان ، بیم آن می رفت که قرآن از بین برود . هدف از جمع آوری قرآن و ضبط آیات و سوره های آن ، جلوگیری از اتلاف آن بود; لذا به ترتیب سوره ها توجه خاصی نداشتند .۲

 

---

 

پی نوشت ها:

۱. آموزش علوم قرآن، محمدهادی معرفت، ترجمه ابومحمد وکیلی، ج ۱، ص ۳۳۹، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی. ۲. ر.ک: همان، ص ۲۴۱.

منبع: پاسخکده

[ ادامه ]